“La baza ideo trairanta modernan historion kaj modernan liberalismon estas, ke publiko estu marĝenigita. La ĝenerala publiko estas rigardata kiel nenio pli ol sensciaj forpelitoj, kiuj enmiksiĝas, kiel senorientaj brutoj”.
-Noam Chomsky
Granda parto de la mondo, ekster Ĉinio kaj kelkaj aliaj landoj, alfrontas senbridan viruson, kiu ne estis haltigita pro la krima nekompetenteco de registaroj. La fakto, ke ĉi tiuj riĉaj landaj registaroj cinike neglektis bazajn sciencajn protokolojn publikigitajn de la Monda Organizo pri Sano kaj sciencaj organizaĵoj, malkaŝas sian malican praktikon. Ĉio krom zorgo fokusiĝis pri mastrumado de la viruso per testado, kontaktospurado kaj izolado, kaj se ĉi tio ne sufiĉas, trudi provizoran blokadon estas malzorgema. Same maltrankviliga estas, ke ĉi tiuj pli riĉaj landoj sekvis politikon de “vakcina naciismo” provizante vakcinajn kandidatojn anstataŭ politikon de kreo de “populara vakcino”. Por la homaro.
Kvankam la pandemio estas la ĉefa problemo en niaj mensoj, aliaj gravaj problemoj minacas la longvivecon de nia specio kaj nia planedo. Ĉi tiuj inkluzivas:
Nuklea neniigo
En januaro 2020, la Bulteno de Atomaj Sciencistoj starigis la Tempofiniĝa horloĝo je 100 sekundoj ĝis noktomezo, tro proksima por komforto. La horloĝo, kreita du jarojn post la disvolviĝo de la unuaj atomarmiloj en 1945, estas taksata ĉiujare de la Scienca kaj Sekureca Estraro de la Bulteno, kiu decidas ĉu movi la minutilon aŭ teni ĝin en sia loko. Kiam ili remetos la horloĝon, ĝi povus esti pli proksima al neniigo. Jam limigitaj traktatoj pri armilkontrolo detruiĝas, ĉar ĉefaj potencoj posedas preskaŭ 13.500 nukleajn armilojn (pli ol 90 procentoj el ili estas nur en la manoj de Rusujo kaj Usono). La agado de ĉi tiuj armiloj povus facile fari ĉi tiun planedon eĉ pli neloĝebla. La Usona Mararmeo jam deplojis taktikajn nukleajn kapojn W76-2. Tuja movado al nuklea malarmado devas esti enmetita en la tutmondan tagordon. Hiroŝima Tago, kiu estas festata ĉiujare la 6an de aŭgusto, fariĝu pli fortika tago de kontemplado kaj protesto.
Klimata katastrofo
Scienca artikolo publikigita en 2018 venis kun surpriza fraptitolo: “Plej multaj atoloj estos neloĝeblaj meze de la 21-a jarcento, ĉar kreskanta marnivelo pligravigos ondajn inundojn.” La aŭtoroj trovis, ke atoloj de Sejŝeloj al Marŝaloj povas malaperi. Raporto de Unuiĝintaj Nacioj (UN) de 2019 taksis, ke 1 miliono da specioj de bestoj kaj plantoj estas en danĝero de estingo. Aldonu al tio la katastrofajn arbarofajrojn kaj severan koralan rifan blankigon kaj estas klare, ke ni ne plu bezonas pripensi kliŝojn pri tio, ke iu aŭ alia afero estas kanario en la karbominejo de klimata katastrofo; la danĝero estas ne en la estonteco, sed en la nuntempo. Estas esence, ke la grandaj potencoj, malsukcesante transiri de fosiliaj brulaĵoj, kompromitu al la aliro de “komunaj sed diferencaj respondecoj” establita en la Konferenco de Unuiĝintaj Nacioj pri Medio kaj Disvolviĝo en Rio-de-Janeiro en 1992. Estas dirite, ke landoj kiel Jamajko kaj Mongolio ĝisdatigis siajn klimatajn planojn al UN antaŭ la fino de 2020, kiel postulas la Pariza Interkonsento, malgraŭ la fakto, ke ĉi tiuj landoj produktas malgrandan frakcion de tutmondaj karbonaj emisioj. La financoj dediĉitaj al evolulandoj por sia partopreno en la procezo preskaŭ elĉerpiĝis, dum la ekstera ŝuldo kreskis. Ĉi tio montras bazan mankon de seriozeco de la “internacia komunumo”.
Novliberala detruo de la socia kontrakto
La landoj de Nordameriko kaj Eŭropo senintestigis sian publikan funkcion, ĉar la ŝtato transdonis sin al spekulistoj kaj la civila socio estis komercigita de privataj fondaĵoj. Ĉi tio signifas, ke la vojoj de socia transformo en ĉi tiuj mondopartoj estis groteske malhelpitaj. La terura socia malegaleco estas la rezulto de la relativa politika malforto de la laborista klaso. Ĉi tiu malforto permesas al miliarduloj starigi politikojn, kiuj kreskigas malsaton. Landojn oni ne juĝu laŭ la vortoj skribitaj en iliaj konstitucioj sed laŭ siaj jaraj buĝetoj; Usono, ekzemple, elspezas preskaŭ 1 bilionon da dolaroj (se vi aldonas la laŭtaksan spionan buĝeton) al sia milita maŝino, dum li elspezas parton de tio por la publika bono (kiel ekzemple sano, evidenta dum la pandemio). La eksterlandaj politikoj de okcidentaj landoj ŝajnas esti bone lubrikitaj per armilaj interkonsentoj: Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj kaj Maroko konsentis agnoski Israelon kondiĉe ke ili povus aĉeti respektive 23 miliardojn da dolaroj kaj 1 miliardon da dolaroj en usonaj armiloj. La rajtoj de la palestinanoj, saharaoj kaj jemena popolo ne influis ĉi tiujn interkonsentojn. La uzo de kontraŭleĝaj sankcioj fare de Usono kontraŭ 30 landoj, inkluzive de Kubo, Irano kaj Venezuelo, fariĝis normala parto de la vivo, eĉ dum la publika sano-krizo KOVIM-19. Estas fiasko de la politika sistemo, kiam la loĝantaroj de la kapitalisma bloko ne kapablas devigi siajn registarojn – kiuj en multaj rilatoj estas nur demokratiaj – adopti tutmondan perspektivon de ĉi tiu krizo.
Nuklea neniigo kaj estingo pro klimata katastrofo estas ĝemelaj minacoj al la planedo. Dume, por la viktimoj de la novliberala sturmo, kiu suferis la pasintan generacion, la mallongtempaj problemoj daŭrigi sian ekziston anstataŭas fundamentajn demandojn pri la sorto de niaj infanoj kaj nepoj.
Tutmondaj problemoj ĉi-skale postulas tutmondan kunlaboron. Premataj de ŝtatoj de la Tria Mondo en la 1960-aj jaroj, la ĉefaj potencoj konsentis pri la Traktato pri Neregulado de Nukleaj Nacioj en 1968, kvankam ili malakceptis la tre gravan Deklaron de 1974 pri Starigo de Nova Internacia Ekonomia Ordo. la internacia scenejo ne plu ekzistas; Politika dinamiko en okcidentaj landoj, precipe, sed ankaŭ en la plej grandaj ŝtatoj de la evoluanta mondo (kiel Brazilo, Barato, Indonezio kaj Sudafriko) necesas por ŝanĝi la karakteron de registaroj.
Fortika internaciismo estas necesa por atenti adekvatan kaj tujan atenton al la danĝeroj de estingo: estingo per nuklea milito, klimata katastrofo kaj socia kolapso.
Persona noto:
Mi scias ke li diris ke la Esperanto ne estis vera lingvo, sed mi multe respektas al Profesoro Chomsky, kaj oni diris iam, neniu perfektas.
